جمهوری اسلامی؛ بازاری برای فرار مغزها
یک فاجعه ساختاری
ایران، کشوری با تاریخ و فرهنگ غنی، امروز به بزرگترین صادرکننده نخبگان در خاورمیانه تبدیل شده است. دلایلی مانند فساد، سرکوب، رکود اقتصادی و بیثباتی اجتماعی، هزاران پزشک، مهندس، محقق، هنرمند و دانشجوی بااستعداد را وادار کردهاند تا صف بکشند تا از مرز عبور کنند. این وضعیت یک بحران ملی است—خائنانهترین خیانتی که میتوان تصور کرد.
اعداد درخشان اما تلخ
۳۰٪ از جمعیت ایران آرزوی مهاجرت دارند و ۶۲٪ از افرادی که میروند هرگز بازنمیگردند.
در سالهای اخیر، ۶۵۰۰ پزشک و متخصص، و هر ساله ۳۰۰۰ پرستار ایران را ترک کردهاند—در حالی که برای آموزش هر پرستار، دولت حدود ۶۸,۰۰۰ دلار هزینه کرده است.
مطالعهای از مرکز رصد مهاجرت ایران (۲۰۲۵) نشان میدهد بیش از ۵۰٪ کارکنان استارتاپهای فناوری قصد مهاجرت دارند و اغلب بازنمیگردند؛ همچنین ۸۳ نفر از ۸۶ مدالآور اخیر المپیادها ایران را ترک کردهاند.
بیش از ۱۰۰,۰۰۰ دانشجوی ایرانی اکنون در خارج از کشور تحصیل میکنند؛ فقط ۱٪ احتمال بازگشت دارند. این موج در حال افزایش است؛ تا سال ۲۰۲۵ تعداد آن دو برابر شده—از حدود ۶۰,۰۰۰ در پایان دهه ۲۰۱۰ به بیش از ۱۲۰,۰۰۰. اکثر جوانان نیز تمایل دارند ترک وطن کنند.
رئیسجمهور و مسئولان آموزش عالی اعلام کردهاند که تا ۸۰٪ دانشجویان در حال فکر کردن برای مهاجرتاند و ۲۵٪ اساتید دانشگاه طی چند سال گذشته کشور را ترک کردهاند.
در حوزه پزشکی، **۱۶۰ متخصص قلب در یک سال از کشور رفتهاند»، و حتی ۳۰,۰۰۰ فارغالتحصیل پزشکی، نسخه تحصیلی برای ارائه در عمان درخواست دادهاند. همچنین در چهار سال گذشته بیش از ۱۶,۰۰۰ پزشک عمومی کشور را ترک کردهاند.
در کل، هزینه سالانه فرار مغزها برای ایران معادل ۵۰ میلیارد دلار برآورد میشود—بیش از درآمد نفتی سالانه کشور.
در سال ۲۰۱۹، حدود ۶۰,۰۰۰ نخبه ایرانی کشور را ترک کردند؛ تنها در فاصله سالهای ۲۰۱۴–۲۰۱۵، این مهاجرت موجب خساراتی بیش از ۳۸ میلیارد دلار شد.
شاخص «پرواز نیروی انسانی و فرار مغزها» ایران در سال ۲۰۲۴ عدد ۴.۶ بود—نسبت به ۴.۹ در ۲۰۲۳ کمی کاهش یافته اما همچنان نزدیک به میانگین جهانی (~4.98) و نشانه استمرار بحران است.
سال ۲۰۲۴ رکورد خروج دانشجویان و متخصصان را شکست. مقصدهایی مثل ترکیه، کانادا، آلمان و ایتالیا در صدر محبوبها هستند.
---
چرا مغزها فرار میکنند؟ مسیرش شفاف است
1. اقتصاد نابودشده و حقوق خندهدار
مهندسان و پزشکان، با حقوقی که در برابر تورم هیچ نمیارزد، هر ماه ارزش واقعیشان کاهش مییابد.
2. فساد و رانتخواری سیستماتیک
سهمیه، پارتی و دزدی حاکم بر همه ارکان جامعه، آیندهای برای نخبه نمیسازد.
3. خفقان، سانسور، و حذف منتقدان
فضای دانشگاهها و عرصههای علمی خفه است؛ استاد منتقد کنار زده میشود، صندلیها ایدئولوژیک تقسیم میشوند.
4. سیاستزدگی در همهجا
امکانات، تسهیلات و پاسپورت دوم حق نخبگان معتمد و وابسته است؛ لب مردم اما بسته به خیابان است.
---
پیامدها: سوزاندن آینده ایران
فرهنگ و نوآوری را از دست میدهیم. وقتی مغزها میروند، اختراع و ایده هم از ایران میرود. بیش از ۹۶٪ ثبت اختراعات ایرانیان متعلق به مهاجرین است.
اختلال در خدمات حیاتی: نبود پزشک، پرستار، مهندس و معلم، کیفیت زندگی و درمان را نابود میکند.
خروج دائمی نخبهها: وقتی بازگشتی نباشد، دیگر «مبادله مغزها» معنایی ندارد—این مهاجرت یکطرفه است. تنها ۱٪ بازمیگردند.
هزینه اقتصادی و معنوی: فقط چند ده هزار نخبه؟ نه—این یک نسل است که ریشهکن شده.
---
نتیجهگیری
آمار، واقعیت را فریاد میزند: جمهوری اسلامی نه تنها خیانت را ادامه داده؛ آینده ایران را میفروشد. هر مغزی که میرود، بخشی از وطن را میبرد؛ با خود آینده، نوآوری، و امید را میکشد.
تا زمانی که فساد، سرکوب و نادیدهگیری نخبگان ریشهکن نشود، ایران عضو دائمی باشگاه صادرکنندگان مغز خواهد ماند.
منابع و مستندات
1. Iran Focus – Iran’s Brain Drain Crisis: How Corruption and Repression Are Driving a Generation Away
لینک
2. Iran News Update – Iran Faces Unprecedented Wave of Student Migration; Experts Warn of Irretrievable Elite Flight
لینک
3. Financial Times – Iran suffers record-breaking brain drain as students, specialists flee
لینک
4. Jewish Journal – Iran’s Political Instability, Capital and Brain Drain
لینک
5. Wikipedia – Human capital flight from Iran
لینک
6. Iran International – Iran Brain Drain: A Generation Leaves
لینک
7. The Global Economy – Iran: Human flight and brain drain index
لینک
8. Migration Policy Institute – Iran’s Brain Drain and Emigration
لینک
9. New York Post – Between horror and hope, ordinary Iranians brave an uncertain future
لینک
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر
توجه:فقط اعضای این وبلاگ میتوانند نظر خود را ارسال کنند.